به گزارش راهبرد معاصر GERD (بیماری ریفلاکس معده به مری یا ریفلاکس مزمن اسید) وضعیتی است که در آن محتویات حاوی اسید در معده شما به طور مداوم به مری شما نشت می کند ، لوله ای از گلو به معده شما.
رفلاکس اسید به این دلیل اتفاق می افتد که دریچه ای در انتهای مری، اسفنکتر تحتانی مری، زمانی که غذا به معده شما می رسد، به درستی بسته نمی شود. سپس اسید معکوس از طریق مری به سمت گلو و دهان شما جریان می یابد و طعم ترش به شما می دهد.
رفلاکس اسید تقریباً برای همه در مقطعی از زندگی اتفاق می افتد. داشتن رفلاکس اسید و سوزش سر دل هرازگاهی کاملا طبیعی است. اما، اگر بیش از دو بار در هفته در طی چند هفته دچار رفلاکس اسید یا سوزش سر دل میشوید، مدام از داروهای سوزش سر دل و داروهای ضد اسید معده استفاده کنید، اما علائم شما همچنان عود میکند، ممکن است به GERD مبتلا شده باشید. GERD شما باید توسط پزشک درمان شود. نه فقط برای تسکین علائم، بلکه به این دلیل که GERD می تواند منجر به مشکلات جدی تری شود.
علائم اصلی آن سوزش سر دل مداوم و برگشت اسید است. برخی از افراد بدون سوزش سر دل به GERD مبتلا هستند. در عوض، درد در قفسه سینه، گرفتگی صدا در صبح یا مشکل در بلع را تجربه می کنند. ممکن است احساس کنید غذا در گلویتان گیر کرده است، یا احساس خفگی می کنید یا گلویتان سفت شده است. GERD همچنین می تواند باعث سرفه خشک و بوی بد دهان شود.
سوزش سر دل از علائم رفلاکس اسید است. این یک احساس سوزش دردناک در وسط قفسه سینه است که به دلیل تحریک پوشش مری ناشی از اسید معده ایجاد می شود.
این سوزش می تواند در هر زمان ایجاد شود، اما اغلب بعد از خوردن غذا بدتر می شود. برای بسیاری از افراد سوزش سر دل هنگام دراز کشیدن در رختخواب بدتر میشود، که خواب راحت شبانه را سخت میکند.
خوشبختانه، سوزش سر دل را معمولاً می توان با داروهای بدون نسخه (OTC) سوزش سر دل/سوء هاضمه اسیدی کنترل کرد. پزشک همچنین می تواند داروهای قوی تری را برای کمک به آرام کردن سوزش سر دل شما تجویز کند.
با GERD (زمانی که ریفلاکس و سوزش سر دل بیش از یک بار اتفاق می افتد) بافت پوششی مری شما به طور مرتب با اسید معده آسیب می بیند. در نهایت بافت آسیب می بیند. اگر این رفلاکس مزمن اسید و سوزش سر دل را دارید، می توانید ببینید که بر عادات غذایی و خواب روزانه شما تأثیر می گذارد.
هنگامی که GERD به این ترتیب زندگی روزمره شما را ناراحت می کند، با پزشک خود تماس بگیرید. اگرچه GERD به خودی خود تهدید کننده زندگی نیست، اما التهاب مزمن مری می تواند منجر به چیزی جدی تر شود. ممکن است برای کاهش علائم خود به داروهای تجویزی قوی تری یا حتی جراحی نیاز داشته باشید.
GERD بسیار شایع است. این بیماری و علائم آن تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار می دهد.
هر فردی در هر سنی ممکن است به GERD مبتلا شود، اما برخی ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن باشند. به عنوان مثال، احتمال ابتلا به نوعی از GERD (خفیف یا شدید) پس از 40 سالگی افزایش می یابد.
همچنین احتمال ابتلا به آن بیشتر است اگر:
ریفلاکس اسید ناشی از ضعف یا شل شدن اسفنکتر تحتانی مری است. به طور معمول این دریچه پس از ورود غذا به معده شما محکم بسته می شود. اگر در زمانی که نباید شل شود، محتویات معده شما به مری برمیگردد.اسیدهای معده به مری برگشته و باعث رفلاکس می شوند.
افراد مختلف به طرق مختلف تحت تاثیر GERD قرار می گیرند. شایع ترین علائم عبارتند از:
نوزادان و کودکان می توانند علائم مشابه GERD را تجربه کنند نظیر:
درد قفسه سینه ناشی از سوزش سر دل ممکن است باعث ترس شما از حمله قلبی شود. سوزش سر دل ربطی به قلب شما ندارد، اما از آنجایی که ناراحتی در قفسه سینه شماست، ممکن است تشخیص تفاوت در زمانی که ادامه دارد دشوار باشد. اما علائم حمله قلبی با سوزش سر دل متفاوت است.
سوزش سر دل آن احساس سوزش یا درد ناخوشایند در قفسه سینه است که می تواند تا گردن و گلو شما حرکت کند. حمله قلبی می تواند باعث درد در بازوها، گردن و فک، تنگی نفس، تعریق، حالت تهوع، سرگیجه، خستگی مفرط و اضطراب و سایر علائم شود.
اگر داروهای سوزش معده شما کمکی نکرد و درد قفسه سینه شما با این علائم همراه است، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
ما ارتباط دقیق بین GERD و آسم را نمی دانیم . بیش از 75 درصد افراد مبتلا به آسم به GERD مبتلا هستند. احتمال ابتلا به GERD در آنها دو برابر افراد بدون آسم است. GERD ممکن است علائم آسم را بدتر کند و داروهای آسم ممکن است GERD را بدتر کند. اما درمان GERD اغلب به کاهش علائم آسم کمک می کند.
علائم GERD میتواند به پوشش داخلی گلو، راههای هوایی و ریهها آسیب برساند، تنفس را دشوار کرده و باعث سرفههای مداوم شود که ممکن است نشان دهنده ارتباط باشد. پزشکان اغلب به GERD به عنوان یک علت آسم نگاه می کنند اگر:
GERD معمولاً به صورت سرپایی درمان می شود. با این حال،کودک شما در موارد زیر باید در بیمارستان بستری شود:
در اینجا 10 نکته برای کمک به جلوگیری از علائم GERD وجود دارد:
تنظیم رژیم غذایی و عادات غذایی نقش کلیدی در کنترل علائم ریفلاکس دارد. سعی کنید از غذاهای محرکی که مدام باعث سوزش سر دل می شوند اجتناب کنید.
به عنوان مثال، بسیاری از افراد در صورت مصرف موارد زیر دچار سوزش سر دل می شوند:
به گزارش سلامت نیوز، آفتاب یزد نوشت: اگر شما هم مدتی است بیوقفه این علائم را دارید، به احتمال زیاد به بیماری ریفلاکس مبتلا شدهاید.شاید اسم بیماری ریفلاکس معده اولش به نظرت کمیعجیب و غریب برسد. این عارضه یکی از شایع ترین اختلالات گوارشی است که بسیاری از افراد آن را تجربه میکنند. این عارضه گوارشی در بیشتر موارد به درمان خاصی نیاز ندارد اما ممکن است در درازمدت باعث بروز بیماری شود.
نکته این جاست که هر فردی که دچار «ریفلاکس» میشود، نباید تصور کند به بیماری مزمنی مبتلا خواهد شد و یا بیماری او دشوار است. بنابراین بهتر است اطلاعات مردم را از این دسته از بیماریها افزایش دهیم تا با آگاهی بیشتر به درمان بیماری خود اقدام کنند. آفتاب یزد در این زمینه با دکتر محمد عاقبتی، متخصص و جراح عمومیبه گفتگو نشسته که در ادامه میخوانید :
آقای دکتر عاقبتی درابتدا برایمان بگویید که ریفلاکس معده چیست؟بیماری ریفلاکس معده یا(GASTROESOPHAGEAL REFLUX DIDEASE)(GERD)، به آسیب مخاطی ناشی از ریفلاکس (برگشت) غیر عادی محتویات معده (مواد اسیدی) به درون مری اطلاق میگردد. مری یک لوله عضلانی به طول ۲۵ سانتی متر میباشد که ازدهان تا معده کشیده شده است. غذا از میان مری به واسطه حرکات دودی شکل (PERISTALSIS) که یکسری انقباضات غیر ارادی عضلانی متوالی و موجی شکل میباشند، به سمت پایین و معده رانده میگردد. نقطه اتصال مری به معده کاردیا(CARDIA) و یا اسفنکتر تحتانی مری(LES) نامیده میگردد. معده از یک مخاط حفاظتی پوشیده گردیده است که آن را دربرابر آسیب اسید معده مصون میدارد.
اما مری فاقد چنین پوشش حفاظتی میباشد. اسید معده عمدتا ازهیدروکلریک اسید تشکیل یافته است."PH" اسید معده ۲-۳ میباشد. هورمونی که باعث تحریک ترشح اسید معده میگردد "گاسترین" نام داشته و از سلولهای "G" معدی و دوازدهه ترشح میگردد. اسفنکترتحتانی مری(LES) به صورت یک دریچه یک طرفه عمل میکند. هنگام بلع این دریچه برای لحظه کوتاهی گشوده شده و مجددا بسته میگردد. اسفنکتر به صورت حلقه ای عضلانی در مدخل معده قرار دارد و با انقباضات خود مری را از معده جدا میسازد.
به خصوص اگر بلافاصله پس از صرف غذا دراز بکشد، شیء سنگینی را بلند کرده و یا از کمر خم شود ریفلاکس ایجاد گردد. حفاظت طبیعی بدن در مقابله با ریفلاکس و آسیب اسید معده شامل:۱ -نیروی گرانش زمین ۲-حرکات دودی شکل مری ۳-دریچه اسفنکتر تحتانی مری ۴-اثر خنثی کنندگی بزاق دهان میباشند.
عوامل ایجاد کننده ریفلاکس معده متفاوت میباشد که برخی از آنها عبارتند از :
بیماری ریفلاکس معده با علایم مختلفی خود را نمایان میکند که شامل :
تشخیص ریفلاکس در آنها دشوارتراست و ممکن است علایم شبیه علایم بزرگسالان در آنها بروز کند و علایم آن شامل استفراغهای مکرر، سرفه، مشکلات تنفسی، گریههای مکرر، کاهش وزن، کاهش اشتها، تنفس بدبو میباشد .علت اصلی ریفلاکس در نوزادان سیستم گوارش نارس و نابالغ آنها میباشد و ریفلاکس در اغلب نوزادان پس از سن یک سالگی بهبود مییابد.
ریفلاکس اصولا بیماری آزار دهنده ای است. علایم ریفلاکس فرد مبتلا را آزار میدهند و میتوانند در فعالیتهای کارهای روزانه او اختلال ایجاد میکنند. همچنین برخی علایم ریفلاکس با بیماریهای دیگر اشتباه میشوند. مثلا درد قفسه سینه ناشی از ریفلاکس با دردهای قلبی اشتباه میشوند. در چنین مواردی حتما باید بیماری خطرناک تر (در این مورد بیماری عروق قلب) به دقت بررسی شود و از نبودن مشکل قلبی مطمئن شویم و سپس به ریفلاکس بپردازیم چرا که همانطور که گفته شد ریفلاکس عمدتا بیماری آزاردهنده ای است نه خطرناک.از سایر عوارض ریفلاکس بروز خراشیدگی و زخم در ناحیه تحتانی مری میباشد. با تشخیص به موقع و درمان مناسب ریفلاکس به راحتی میتوان این عوارض را کنترل نمود.
ریفلاکس معده دارای عوارض مختلفی است که برخی از آنها عبارتند از :
شیوع بیماری را براساس علایم بالینی سوزش پشت جناغ سینه و رگورژیتاسیون اسید با معیار حداقل هفته ای یکبار، حدود 25درصد در کشورهای غربی تخمین زده اند.این بیماری زنان و مردان را به طور یکسان مبتلا میسازد. لیکن عوارض ناشی از بیماری نظیر التهاب و آسیب بافت پوششی مری و مری بارت در مردان بیشتر است.افزایش سن به عنوان عامل مهمیدر ایجاد عوارض بیماری مطرح میباشد.مطالعات اخیر، شیوع بیماری را در نژادهای مختلف یکسان گزارش نموده اند، هرچند که عوارض ناشی از بیماری در سفیدپوستان بیشتر بوده است.
این بیماری از شایع ترین بیماریهای گوارشی بوده که شیوع آن در سالهای اخیر رو به افزایش است. کاهش میزان عفونت هلیکوباکتر پیلوری در سالهای اخیر که منجر به افزایش تولید اسید معده شده است، یکی از عللی است که برای تفسیر این روند صعودی محتمل میباشد. عفونت هلیکو باکتر پیلوری با درگیری همزمان انتروم و تنه معده (که حاوی سلولهای ترشح کننده اسید است)، میتواند سبب کاهش برون ده اسید معده شود. علت دیگری که برای افزایش این بیماری محتمل است،اپیدمیچاقی در حال حاضر است. انتشارخانوادگی بیماری و عوارض ناشی از آن، نقش ژنتیک را در این بیماری مطرح نموده است. فرایندهای ژنتیکی شناخته شده ممکن است مربوط به اختلالات عضلات صاف معده همراه با فتق سوراخ مری از دیافراگم، کاهش فشار اسفنکتر تحتانی مری و اختلال حرکتی مری باشد. این بیماری در ایران نیز شیوع بالایی دارد. در مطالعات متعدد در ایران، شیوع این بیماری با معیار وجود سوزش پشت جناغ سینه بهطور روزانه بین 7/10 تا 25 درصد بوده است. باید توجه داشت که اگر چه علایم مهم ریفلاکس، ترش کردن و سوزش زیر جناغ سینه هستند، اما بسیاری از بیماران مبتلا به ریفلاکس این علایم را ندارند و فقط از سایر علایم ذکر شده شکایت میکنند.
تشخیص بیماری بالینی است و براساس علایم و پاسخ به درمان میباشد. هنگامیکه علایم کلاسیک سوزش پشت جناغ سینه و برگشت اسید وجود داشته باشد برای تشخیص و درمان، کافی است. اما گاه نیاز به اقدامات تشخیصی، برای تایید بیماری و یا پیگیری عوارض ناشی از بیماری وجود دارد. آزمونهای اختصاصی زمانی مورد نیاز هستند که یا تشخیص بیماری واضح نیست و یا همراه با علایم ریفلاکس، نشانههای خطر نظیر کمخونی یا دشواری در بلع وجود داشته باشند. در مواردی که علایم بیماری با درد قفسه صدری بروز میکند، نیز بایستی با آزمونهای اختصاصی بیماری قلبی را رد کرد.
برخی از راههای تشخیص بیماری ریفلاکس معده عبارتند از :
درمان با مهارکنندههای اسید، سادهترین روش برای تشخیص بیماری و ارزیابی ارتباط آن با علایم بیمار میباشد. درمان با مهارکننده پمپ پروتون (قویترین مهارکننده اسید) اولین آزمون مورد استفاده در بیماران بدون علایم هشداردهنده میباشد. در این صورت علایم معمولا طی دو هفته (گاهی تا شش هفته) با درمان مهارکنندههای اسید برطرف میشوند.
آندوسکوپی یکی از روشهای تشخیص بیماری و عوارض ناشی از آن میباشد. لیکن گاه با وجود اثبات ریفلاکس غیرطبیعی مری با پایش pH، علایم آندوسکوپیک وجود ندارد و فقط 60ـ20 درصد بیمارانی که ریفلاکس آنان با pH متری تایید میگردد در آندوسکوپی ازوفاژیت(التهاب مری) دارند.زودرسترین علایم آندوسکوپیک برگشت اسید، ورم و قرمزی بافت پوششی میباشد که غیراختصاصی است. علایم قابل اعتمادتر در آندوسکوپی، شکنندگی و خوردگی بافت پوششی، به صورت نوارهای قرمزرنگ میباشد که از محل اتصال معده به مری در طول لبه چینهای مری گسترش مییابد. زخم نشانه آسیب شدیدتر مری است.در بیشتر بیماران با علایم بالینی، درمانهای طبی شروع شده و نیازی به انجام آندوسکوپی نیست. آندوسکوپی اولیه و زودرس برای بیمارانی که علایم هشدار دهنده، نظیر دشواری در بلع، درد هنگام بلع، کاهش وزن، و خونریزی دارند، بایستی انجام شود. در سایر موارد آندوسکوپی بیشتر در تشخیص و درمان عوارض به خصوص تنگی پپتیک و تشخیص مریبارت انجام میشود.
تغییرات میکروسکوپیک ریفلاکس ممکن است حتی در بافت پوششی به ظاهر طبیعی در آندوسکوپی دیده شود. التهاب حاد با وجود سلولهای التهابی که اختصاصی ازوفاژیت میباشد، مشخص میگردد. حساسیت مطالعات بافتشناسی در تایید یا رد ریفلاکس، پایین میباشد. در حال حاضر نمونه برداری نقشی در تشخیص بیماری ندارد.نمونه برداری در مواردی که شک به مریبارت وجود دارد، ضرورت دارد و بایستی زمانی انجام شود که با درمانهای طبی ازوفاژیت ترمیم شده باشد وگرنه احتمال تشخیص ناصحیح مریبارت در زمان فعال بودن التهاب وجود دارد.
بررسی pH مری در موارد زیر کاربرد دارد:
برای انجام بررسی pH متری در حال حاضر سه روش موجود است:
الف) روش استفاده از لوله بینی که در آن جستجوگر pH،
5 سانتیمتر بالای اسفنکتر تحتانی مری که با مانومتری مشخص شده قرار میگیرد و مقادیر pH را هر 4 تا 6 ثانیه ثبت مینماید. همچنین روی دستگاه علایمیبرای ثبت غذا خوردن، وضعیت خوابیده یا ایستاده و بروز سوزش پشت جناغ سینه وجود دارد که فرد در طول 24 ساعت با ثبت این علایم وضعیت خود را مشخص مینماید. این اطلاعات برای مدت 18 تا 24 ساعت ضبط و سپس آنالیز آماری اطلاعات، با کامپیوتر انجام میشود. دورههای ریفلاکس براساس pH کمتر از چهار تعریف میگردد و درصد زمانی که pH زیر چهار بوده است و سایر معیارها به وسیله دستگاه محاسبه میگردد.
ب) روش جدیدتر که برای حذف لوله بینی و راحتی بیشتر بیمار طراحی شده است، کپسولهای کنترل pH بدون سیم میباشد که با روش آندوسکوپی به مخاط مری در محل مناسب متصل میگردد و اطلاعات pH مری در 24 ساعت یا مدت زمان بیشتر مورد بررسی قرار میگیرد و سپس این کپسول دفع میگردد.
ج) روش دیگر مقاومت سنجی میباشد که ترکیب این روش و بررسی اسید، علاوه بر اینکه امکان ارزیابی ریفلاکس اسید را میدهد، میتواند در ارزیابی سایر مواد ریفلاکس شده به مری نظیر قلیا نیز با تعیین pH آن کمک کننده باشد، همچنین مسیر ماده ریفلاکس شده را نشان میدهد.
عکس برداری مری با بلع باریوم، بیشتردر تنگی آناتومیک مری یا ارزیابی و وجود فتق سوراخ مری از دیافراگم(فتق هیاتال)، کمک کننده است. همچنین میتواند موارد متوسط تا شدید ازوفاژیت را با حساسیت 79 تا 100 درصد نشان دهد.
مانومتری(سنجش فشار) مری به جز در موارد تعیین اسفنکتر تحتانی مری برای pH متری، کاربردی در تشخیص ریفلاکس ندارد. هرچند اختلالات حرکتی در ریفلاکس مطرح شدهاند ولی این اختلالات برای ریفلاکس، اختصاصی نمیباشند. بهطور معمول قبل از انجام عمل جراحی آنتی ریفلاکس، مانومتری توصیه میگردد زیرا در صورت وجود اختلالات حرکتی قابل ملاحظه ممکن است عمل جراحی آنتیریفلاکس، کمکی در رفع علایم بیمار نکند.
درمان در ریفلاکس براساس علایم بیمار یا عوارض ناشی از بیماری میباشد. در بیماران با علایم ریفلاکس بدون ازوفاژیت، هدف درمان، تسکین علایم و جلوگیری از عود علایم میباشد. در بیماران با ازوفاژیت هدف درمان، تسکین علایم و ترمیم ازوفاژیت برای جلوگیری از عود و جلوگیری از ایجاد عوارض میباشد.بیماری ریفلاکس معده به دو صورت دارویی و درمان غیر دارویی، درمان میشود.
تغییر شیوه زندگی در موارد خفیف ریفلاکس و یا ریفلاکس وابسته به وضعیت و یا تغذیه ممکن است، موثر باشد. از این موارد میتوان به بالا آوردن سر تخت در هنگام خواب به خصوص در مواردی که ریفلاکس شبانه وجود دارد، پرهیز از پوشیدن لباسهای تنگ، کاهش وزن در صورتی که ریفلاکس با چاقی همراه است، عدم مصرف سیگار، تغییرات رژیم غذایی به خصوص هنگامیکه با مصرف برخی از مواد علایم ریفلاکس تشدید میشوند، پرهیز از دراز کشیدن بلافاصله بعد از مصرف غذا، اشاره نمود. کاهش حجم وعدههای غذایی، کاهش چربی غذا، کاهش مصرف مواد حاوی رنگها و شکلات در برخی از موارد کمک کننده میباشد.
بعضی از بیماران از سوزش پشت جناغ سینه پس از مصرف نوشیدنیهای اسیدی نظیر مرکبات و غذاهای ادویهدار و مصرف ترکیبات حاوی گوجهفرنگی و سس آن ونیز ایجاد ریفلاکس پس از نوشیدن قهوه، چای، و نوشابههای گازدار شکایت دارند که با پرهیز از مصرف این مواد بهبود مییابند. در مواردی بالا آوردن سر تخت به خصوص در افرادی که ریفلاکس شبانه دارند، علایم بیمار را تخفیف میدهد.
درمان دارویی ریفلاکس معده شامل :
آنتیاسیدها، اسید معده را خنثی کرده و همچنین فشار اسفنکتر تحتانی مری را افزایش میدهند. علایم سوزش پشت جناغ سینه با مصرف آنتیاسیدها تسکین مییابد، لیکن لازم است که هر یک تا سه ساعت بعد از غذا و به صورت مکرر جهت تسکین علایم از آن استفاده گردد. آنتیاسیدها نمیتوانند ازوفاژیت را ترمیم نمایند و فقط در 20 درصد بیماران قادر به برطرف کردن علایم ریفلاکس هستند.
داروهایی نظیر "بتانکول"، "متوکلوپرامید"، باعث افزایش آزاد شدن استیلکولین در شبکه عصبی مری شده وبا افزایش فشار اسفنکتر تحتانی مری و پاک شدن اسید از مری و بهبود تخلیه معده، علایم ریفلاکس را بهبود میبخشند. اثر این داروها با شدت بیماری ریفلاکس کاهش مییابد. به علت عوارض جانبی زیاد مصرف این داروها محدودیت دارد.
مصرف مسدود کنندههای گیرنده هیستامین نوع دو نیز همانند آنتیاسیدها قادر به ترمیم کامل ازوفاژیت به خصوص در موارد ازوفاژیت شدید نیستند. این داروها (سایمتیدین، رانیتیدین، فاموتیدین و نیزاتیدین) بیشتر در درمان ترشح اسید شبانه موثر میباشند. یکی از مشکلات مصرف این داروها، تحمل نسبت به دارو و کم شدن اثر دارو پس از مصرف طولانی آن میباشد.
مهارکنندههای پمپ پروتون: مهارکنندههای پمپ پروتون ترشح اسید تحریک شده با غذا و اسید شبانه را با درجه بیشتری نسبت به مسدود کنندههای گیرنده هیستامین نوع دو مهار میکنند. مهارکنندههای پمپ پروتون بایستی قبل از اولین وعده غذایی در روز، وقتی که بیشترین پمپهای پروتون فعال میشوند، داده شوند. گاه یکبار مصرف روزانه قادر به مهار تمام پمپها نیست و بایستی تجویز دوم اگر ضرورت دارد قبل از وعده غذایی شب داده شود. مهارکنندههای پمپ پروتون قادرند pH معده را بالای 4 به مدت 10 تا 14 ساعت در روز نگهدارند. مهارکنندههای پمپ پروتون برای درمان ازوفاژیت شدید و برطرف کردن علایم سوزش پشت جناغ سینه بر سایر داروها ارجح است. یک بررسی علمیدر سالهای اخیر نشان داد که قدرت ترمیم ازوفاژیت ناشی از ریفلاکس، با مهارکنندههای پمپ پروتون (84درصد) در مقایسه با مسدود کنندههای گیرنده هیستامین نوع دو (52درصد) بیشتر میباشد. ترمیم کامل ازوفاژیت شدید، بعد از 8 هفته در بیش از 80 درصد بیماران با مصرف مهارکنندههای پمپ پروتون گزارش شده است. در بیمارانی که ازوفاژیت در مدت 8 هفته ترمیم نشود با درمان طولانی مدت و افزایش دوز دارو، ترمیم در 100 درصد موارد ایجاد میشود.
درمان در مبتلایان طولانی مدت و اکثرا شامل تمام طول زندگی فرد است.اگر چه میزان دارو برای بهبود علایم قابل تغییر بوده و پس از برطرف شدن التهاب مری، میتوان میزان دارو را به تدریج کم کرد و به میزانی رساند که با حداقل میزان دارو، بیمار بدون علامت باقی بماند. ریفلاکس بیماری مزمن و عودکننده است، بهخصوص در بیمارانی که فشار پایین اسفنکتر تحتانی داشته و یا آنهایی که التهاب شدید مری دارند، ممکن است درمان نگهدارنده با مسدود کنندههای گیرنده هیستامین نوع دو و یا مهارکنندههای پمپ پروتون ضرورت داشته باشد. عود بیماری در این بیماران با قطع کامل دارو اجتناب نا پذیر است.
گروهی از بیماران علیرغم اجرای کامل توصیههای غذایی و درمان دارویی همچنان از ریفلاکس رنج میبرند. در این صورت بهتر است اندوسکوپی برای آنان انجام شود. در صورت مشاهده التهاب مری در اندوسکوپی احتمال آسیب مری ناشی از داروها، بیماریهای تاولی پوستی همراه با درگیری مری، بیماری زولینگر الیسون، مقاومت دارویی و ازوفاژیت ائوزینوفیلی وجود دارد. در صورت عدم مشاهده ضایعات التهابی مری در اندوسکوپی، پایش pH مری برای آنها انجام میشود. اگر این بررسی نیز از نظر ریفلاکس منفی باشد باید به همزمانی وجود اختلالات غیر ساختاری شک کرد.
درمان جراحی آنتیریفلاکس باعث کاهش ریفلاکس معده به مری با افزایش فشار پایه اسفنکتر تحتانی مری و کاهش دورههای شل شدن موقت اسفنکتر تحتانی میشود.امروزه عمل جراحی ریفلاکس به صورت لاپاراسکوپیک انجام میشود. عمل جراحی در موارد زیر توصیه میشود:
الف) بیماران با علایم کلاسیک یا غیرکلاسیک ریفلاکس که به خوبی با مهارکنندههای پمپ پروتون کنترل میشوند، لکن بیمار به علت عدم تحمل دارو یا ترس از عوارض مصرف طولانی مدت دارو، از مصرف دارو خودداری میکند.
ب) بیماران با برگشت حجیم غذا و علایم ریوی که با مهارکنندههای پمپ پروتون کنترل نمیشوند.
بیمارانی که به درمان مهارکنندههای پمپ پروتون مقاوم هستند ممکن است علل دیگری برای وجود علایم مقاوم در آنها وجود داشته باشد که از این عوامل میتوان از ازوفاژیت ناشی از دارو، اختلال تخلیه معده یا سوزش پشت جناغ سینه غیرساختاری نام برد و آنها را به دقت مورد بررسی قرار داد زیرا ممکن است این افراد به درمان جراحی نیز پاسخ ندهند.
قبل از عمل جراحی، انجام آندوسکوپی ضروری میباشد تا تنگی پپتیک، مریبارت و یا سرطان مری رد شود. عکس برداری مری با باریوم ممکن است در تشخیص فتق سوراخ مری از دیافراگم غیرقابل اصلاح کمک کننده باشد.
انجام مانومتری مری نیز قبل از عمل جراحی ضرورت دارد تا اختلالات حرکتی مری، آشالازی تشخیص داده نشده یا اسکلرودرمیمشخص شوند زیرا در صورت وجود این موارد، درمان جراحی موثر نیست.
پایش 24 ساعته pH در بیماران با ریفلاکس بدون ازوفاژیت یا آنهایی که ازوفاژیت در آندوسکوپی مشهود است لیکن پاسخ به درمان مهارکنندههای پمپ پروتون نمیدهند، بایستی انجام شود تا تشخیص ریفلاکس قبل از عمل جراحی تایید گردد.
همچنین مطالعات تخلیه معده ممکن است در بعضی از بیماران خاص قبل از جراحی لازم باشد. درمان جراحی آنتیریفلاکس، علایم بیمار را تسکین بخشیده و نیاز به گشاد کردن مری برای تنگی پپتیک را در بیش از 90 درصد بیماران کاهش میدهد.
با انجام عمل جراحی، مریبارت به ندرت پسرفت میکند و احتمال ایجاد سرطان غیرقابل تغییر میماند. مرگ و میر ناشی از عمل جراحی کمتر از یک درصد است. اما عوارض بعد از عمل جراحی، در 25 درصد بیماران ایجاد میشود که شامل دشواری در بلع، احتباس گاز، اسهال و افزایش گاز روده میباشد و بیشتر این علایم در طی یک سال بهبود مییابند.
بهترین شیوه در درمان جراحی ریفلاکس معده به مری، روش لاپاراسکوپی است. آنچنان که قبلا ذکر شد در این روش مدت بستری کوتاه تر است، عوارض عمل نظیر عفونت زخم، خونریزی، فتق جدار شکم و درد به خاطر نبود شکاف شکم کمتر است و بازگشت به کارو زندگی عادی، زودتر خواهد بود. عمل جراحی با استفاده از قسمتی از فوندوس معده برای پیچیدن آن به دور مری انجام میشود، درست مانند شنل یا حوله ای که روی دوش میاندازند وآن را به دور گردن پیچیده و با دکمه ای در جلو، آن را فیکس میکنند، اسفنگتر تحتانی مری با همین شیوه تقویت و از ایجاد ریفلاکس اسید از معده به مری جلوگیری میشود. این عمل را "فوندوپلیکاسیون" مینامند .
انواع فوندوپلیکاسیون را برایمان شرح دهید
انواع فوندوپلیکاسیون عبارتند از :
• فوندوپلیکاسیون 360 درجه یا نیسن (Nissen): این روش، مدل استاندارد فوندوپلیکاسیون است و در آن تمام فوندوس معده از طرفین مری چرخانده و در قدام مری با سه بخیه فیکس میشود. گاهی با این روش سکسکه، دیسفاژی و عدم توانایی در آروغ زدن ایجاد میشود. میزان عود در این روش از روشهای دیگر بیشتر است.
• فوندوپلیکاسیون 270 درجه یا توپت (Toupet): این روش بیشتر در بچهها به کار میرود و از روش "نیسن" بهتر جواب میدهد. البته در بالغین نیز با عوارض کمتری همراه است. توپت این روش را با چرخاندن فوندوس به دور مری و فیکس کردن لبههای آن در هر طرف (راست و چپ) انجام داد بدون آن که آن را به طور کامل در قدام مری فیکس نماید فقط به تقویت ناحیه خلفی اکتفا نمود. ریسک عوارض عمل در دراز مدت از روش نیسن کمتر است و به همین دلیل از آن بیشتر استفاده میشود.
• فوندوپلیکاسیون دور (Dor): در این روش عمل آنتی ریفلاکس به صورت قدامیانجام میشود و بیشتر به طور همزمان با عمل جراحی میوتومیهلر (Heller) در درمان بیماریآشالازی مری به کار میرود.بیماران از فردای روز عمل تحت رژیم مایعات صاف شده و سبک قرار گرفته و تدریجا طی دو سه روز رژیم معمولی را میتوانند تحمل کنند. ممکن است بعضی بیماران تا چند هفته از دیسفاژی یعنی گیر کردن غذا در ناحیه تحتانی مری (جایی که عمل فوندوپلیکاسیون انجام شده) و نیز از عدم توانایی در آروغ زدن شکایت داشته باشند که اینها نیز به تدریج مرتفع خواهد شد. عکسبرداری مری با گاستروگرافین در روز اول پس از عمل، میزان مناسب بودن تنگی اسفنگتر تحتانی مری را مشخص خواهد نمود که در صورت شدید بودن تنگی، ممکن است نیاز به انجام عمل مجدد برای آزاد کردن بخیههای پر فشار باشد.
یکی از این روشها کاربرد رادیوفرکونسی برای ناحیه اسفنکتر تحتانی مری میباشد. انرژی حرارتی از طریق یک لوله چهار مجرایی وچهار الکترود سوزنی به اسفنکتر تحتانی مری منتقل میشود. روش بخیه زدن از طریق آندوسکوپ نیز برای کاهش ریفلاکس به کار رفته است. این روش با دستگاه پلیکاتور و بخیه زدن ناحیه اسفنکتر تحتانی مری از طریق آندوسکوپ انجام میشود و با کوچک کردن اسفنکتر تحتانی مری سبب کاهش علایم ریفلاکس میشود.این روشها موجب کاهش دورههای گذرای شل شدن اسفنکتر تحتانی مری میشوند و محل اتصال مری به معده را تنگ مینمایند. روش رادیو فرکونسی ممکن است باعث کاهش حساسیت مری به اسید شود. لیکن در این روش فشار اسفنکتر تحتانی مری بدون تغییر میماند. بهترین نتایج بعد از یکسال برای رادیو فرکونسی گزارش شده است و تقریباً 70 درصد بیماران یا این درمانها قادر به قطع دارو بودهاند. تکنیک بخیه زدن از طریق آندوسکوپ با دستگاه پلیکاتورنتایج ضعیفی داشته است و کمتر از 25 درصد بیماران بعد از دو سال قادر به قطع دارو بودند.
پرهیز از مواردی که در بالا ذکر شده است میتواند به بهبود علایم ریفلاکس و پیشگیری از بروز آن کمک کند. بنابراین خوردن غذا به اندازه، پرهیز از پرخوری، کاهش مصرف فست فود، نوشابههای گاز دار، سس آماده به خصوص سس قرمز و غذاهای سنگین و بسیار چرب، کم کردن نوشیدن چای، ترک سیگار و قلیان، کاهش وزن و داشتن برنامه منظم ورزشی (حداقل روزانه 30دقیقه پیاده روی) در کاهش علایم یا پیشگیری از ریفلاکس موثر هستند. همچنین کنترل استرس و تعدیل فشارهای روانی در کنترل ریفلاکس بسیارموثر است. ممکن است آدامس جویدن در بهبود علایم در بعضی افراد موثر باشد.
همانطور که گفته شد رعایت برخی توصیههای تغذیه ای، روش زندگی مناسب و کاهش استرس میتوانند ریفلاکس را کنترل کنند. اگر با این روشها در مدت کوتاه علایم بهبود چشمگیری نیابند، بهتر است به پزشک مراجعه کنیم. پزشک معالج با توجه به علایم و انجام معاینات لازم بررسیهای مناسب را انجام خواهد داد و درمان را شروع خواهد کرد. براساس مطالعات انجام شده در کشور ما، حدود یک پنجم افراد مبتلا به ریفلاکس همزمان زخمهای معده یا اثنی عشر دارند و حدود نیمیاز افراد مبتلا به ریفلاکس روده تحریک پذیر نیز دارند. بنابراین بررسی و تشخیص و درمان مناسب بیماریهای همزمان از اهمیت به سزایی برخوردار است. همانطور که اشاره شد استرس و فشارهای روانی از عوامل مهم تشدید و بروز ریفلاکس هستند. توجه کافی به این مطلب و در صورت لزوم برخورداری از کمک مشاورین و روانپزشکان میتوانند بسیار کمک کننده باشد. بیماریهای کمیابی هم هستند که میتوانند با علایم ریفلاکس خود را نشان دهند. پزشک شما میتواند در مواقع لزوم به بررسی و تشخیص این موارد نیز بپردازد.
در بیماران با بیش از 10 سال ریفلاکس مزمن حتی اگرعلایم بیمار کنترل باشد، اندوسکوپی به منظور شناسایی مری بارت توصیه میشود. در صورت اثبات مری بارت پیگیری به همان صورتی که در مبحث مری بارت اشاره شد انجام میپذیرد.
چه موقع باید به پزشک معالج مراجعه کرد؟
در صورتی که موارد زیر در بدن فرد مشاهده شود باید به پزشک مراجعه کرد که عبارتند از :
درمان دارویی بسیار خوب است و در صورت تنظیم درست میزان دارو کیفیت زندگی به نحو چشمگیری به میزان مطلوب رسیده و عوارض بیماری کاهش مییابد./سلامت نیوز